Bot: Botbreuk thv bovenarm en/of kop

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 
IMG 20200310 142512
  • Zie boven afbeelding voorzijde rechter schoudergordel. in rood mogelijke breuklijnen thv de schouderkop

In het kort 

  • Andere benaming: Fractuur thv bovenarm
  • Het schoudergewricht is samengesteld uit de kop van de bovenarm, de kom van het schouderblad en de kraakbeenring om de kom. Langs het gewricht lopen bandjes, pezen en zenuwen. Zie boven afbeelding en zie video op website 'Blausen': anatomie van het schoudergewricht
  • Een botbreuk kan ontstaan door krachten van buitenaf, een val of spontaan door een ziekte (bv osteoporose).
  • U heeft pijn en kan de arm niet heffen
  • Bij een bovenarm botbreuk wordt meestal niet gekozen voor gips of een operatie maar voor een draagband of een brace die ervoor zorgt dat de botbreuk in de juiste positie geneest
  • Bij een botbreuk wordt vanuit de botuiteindennieuw botweefsel gevormd.
  • Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
  • De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
  • Na herstel van een botbreuk kan er nog maanden sprake zijn van  periodes van zwelling, pijn en verminderde functie.
Algemene informatie
  • Andere benaming: fractuur bovenarm of bovenarm breuk of humerusfractuur of breuk arm)
  • Anatomie
    • De bovenarm heeft thv de schouder een kop en vormt met het schouderblad (kom) en het sleutelbeen het schoudergewricht. Rond de kop en de kom van het schoudergewricht zit het gewrichtskapsel, en binnen het kapsel zit gewrichtsvocht. Langs het gewricht lopen bandjes ( verbinden botdelen met elkaar), pezen, spieren, zenuwen, bloedvaten en lymfevaten, met daartussen een slijmbeurs.
    • Zie video website 'schooltv': geraamte arm / geraamte bovenlichaam
    • Zie google afbeeldingen: anatomie bovenarm / botbreuk bovenarm.  Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen en video's voor u relevant zijn. 
    • Zie video op website 'Blausen': anatomie van het schoudergewricht en zie botbreuk, zie onder afbeelding uit video

SAM 4680

  • Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd. Dit proces duurt bij een botbreuk van de bovenarm ongeveer 6-12 weken (e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd en de conditie).
  • Bij een bovenarm botbreuk wordt meestal niet gekozen voor gips of een operatie maar voor een draagband of een brace die ervoor zorgt dat de botbreuk in de juiste positie geneest
  • Eventuele operatie hangt af van (de orthopeed of fysiotherapeut neemt met u door welke afwegingen bij u aan de orde zijn)
    • De locatie van de breuk en de soort breuk
      • Breuk net onder de kop en stabiele botbreuk (kop boven schacht): Meestal geen operatie nodig, maar mitella waarbij de arm uithangt en de schacht van het bovenarmsbot goed onder de kop hangt
      • Breuk net onder de kop, maar kop staat niet meer boven de schacht (ook niet na uithangen): meestal operatie

      • Breuk door de kop zelf, stabiele borbreuk en kop is in goede staat (geen of weinig artrose): meestal geen operatie maar mitella

      • Breuk door de kop zelf, maar breukdelen zijn verplaats en/ of kop is niet in goede staat: meestal operatie

    • De lichamelijke toestand
    • De eventuele aanwezigheid van andere letsels
    • De voorkeur van de chirurg.
  • Mogelijke complicaties
    • Het schouder gewricht kan als gevolg van verklevingen van het kapsel stijf worden: zie 'schouder gewrichtskapselklacht'
    • Beschadiging (zelden blijvend) zenuw die langs de bovenarm loopt. Deze zenuw zorgt voor gevoel op de handrug en voor het strekken van de pols /vingers.
  • Weer volledig normaal en pijnvrij gebruik van de arm kan 3-6 maanden (of soms nog langer) duren.
  • Elke botbreuk is verschillend. De eigen specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn geldt
  • Voor algemene en uitgebreide informatie over een botbreuk, zie het onderwerp 'botbreuk' op deze site.

Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

  • Val op (uitgestrekte) arm of klap op bovenarm
  • Spontaan door een ziekte (osteoporose)

Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

  • Zwelling
  • Blauwverkleuring bovenarm door bloeduitstorting (zakt vaak naar onderen)
  • Standsverandering bovenarm
  • Pijn
  • Onmogelijkheid om arm te heffen

Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

  • Keuzehulp // gebroken bovenarm // gebroken bovenarm kop thv schouder
  • Fysiotherapeut
    • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van het bot. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
      • Eerste behandeling: diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en als er nog tijd is aantal adviezen oefeningen
      • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
      • Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
      • Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
      • Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van het herstel, het oppakken van adviezen en oefeningen, en de eventuele  'bewegingsangst'

  • Huisarts
    • Medicatie: pijnstiller/ ontstekingsremmer
    • Doorverwijzen: onderzoek (röntgenfoto) / fysiotherapeut / orthopeed
  • Specialist, orthopeed

Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

  • Algemeen
    • Volg protocol van de eigen specialist
    • De orthopeed geeft aan wanneer de brace af mag en welke oefeningen u mag doen. Eea hangt af van uitslag controle foto's. Mogelijk protocol, onder en zie aanvullende informatie 1.2. Neem met de fysiotherapeut door welke oefeningen voor u goed zijn en wanneer.
      • Week 1
        • De arts beslist of uw een draagband of een brace krijgt.
        • Het af- en aandoen van de brace. Dit mag u alleen doen als u hiervoor toestemming heeft gekregen van de arts of gipsverbandmeester. U doet dit als volgt: 
          • U gaat zitten.
          • Laat de arm hangen, dus niet heffen!!
          • Maak de klittenbanden los.
          • Verwijder de brace.
          • Was uw arm en droog goed af.
          • Doe de brace weer om.
          • Maak de klittenbanden vast van onder naar boven
        • De bovenarm kan door de bloeduitstorting opzwellen en zwaar aanvoelen.
        • Houd de draagband / brace zo veel mogelijk om (ook in nacht)
        • Minimaal vier weken de elleboog niet ondersteunen. Ook niet door middel van het plaatsen van een kussen onder de elleboog
        • Doe regelmatig oefeningen
          • Haal enkele keren per dag de arm uit de sling en doe lichte oefeningen: Ga staan of zitten, met uw romp licht naar voren gebogen. Maak ronddraaiende bewegingen met uw aangedane arm vanuit de schouder (beweging: koffiebonen malen of pendelbewegingen). Zie ook video van het Deventerziekenhuis: slingeren van de arm. U kunt met uw ‘goede’ hand uw aangedane arm ondersteunen. Als u de elleboog kunt strekken kunt u de oefening ook uitvoeren met gestrekte elleboog
          • Vuist maken en strekken vingers
          • Knijpen in foamballetje of spons
          • Aan- en ontspan oefeningen: Bovenarm tegen borstkast duwen en ontspan, elleboog 90 graden gebogen en onderarm tegen buik drukken en ontspan
        • Slapen in half zittende houding op rug
        • Bij wassen: arm voor tegen lichaam houden
        • Bij aankleden: eerst de aangedane zijde en daarna de gezonde zijde. Voor uitkleden de tegenovergestelde volgorde 
        • Het naar buiten draaien van de arm wordt gedurende 8 weken ontraden.
      • Week 2
        • Tijdens het oefenen, mag u de draagband afdoen.
        • Herhaal de oefeningen 3-4 keer per dag gedurende 5-10
          minuten.
        • Druk uw gestrekte arm tegen de zijkant van uw lichaam. Houd dit een aantal seconden vol en laat los.
        • Ga gebukt voorover staan en steun eventueel met uw gezonde arm op een tafel en laat de aangedane arm gestrekt naar beneden hangen. Maak cirkel bewegingen links en rechtsom. Probeer de cirkel steeds iets groter te maken.
        • Buig en strek de elleboog.
        • Voor- achterwaarts bewegen arm met gebogen elleboog (zaagbeweging)
      • Week 3
        • Tijdens het oefenen, mag u de  draagband  afdoen.
        • Herhaal de oefeningen 3-4 keer per dag, gedurende 5-10 minuten.
        • ‘Loop’ met de hand over uw borstkas naar uw gezonde schouder en probeer het schouderblad aan te tikken. Ondersteun eventueel uw elleboog met uw andere hand.
        • Plaats uw handen tegen elkaar voor uw borstkas en zet ze tegen elkaar. U voelt de spieren aan de voorkant van uw schouder aanspannen.
        • Strek uw arm. Breng deze naar voren en til omhoog tot schouderhoogte.
        • Til uw gestrekte arm naar opzij tot aan schouderhoogte. Maak eventueel gebruik van een muur.
        • Beweeg de arm rustig met een gestrekte of gebogen elleboog naar achteren
        • Wissel de oefeningen met elkaar af.
      • Week 4
        • U hoeft geen sling meer te dragen. U mag alle bewegingen met uw schouder maken. Verstandig is om dit rustig op te bouwen op geleide van de pijn.
        • Probeer uw arm boven uw hoofd te brengen.
        • U mag lichte werkzaamheden, dus zonder krachtsinspanning, uitvoeren.
        • U kunt sportactiviteiten zonder lichamelijk contact, zoals bijvoorbeeld hardlopen, hervatten. Het deelnemen aan contactsporten mag pas wanneer er geen krachtsverlies van de schouder meer bestaat. Dit kan drie maanden duren! Zwemmen is een goede manier om uw schouderfunctie terug te krijgen. 
        • Voor alle oefeningen geldt: niets forceren. Pijn is een teken van overbelasting. Dus als u pijn voelt, stop dan. Vermoeidheid en spierpijn mag u wel voelen.
    • Het is van belang na herstel bot, de belasting rustig op te bouwen! Signalen van te veel belasting: zwelling in arm, spierpijn. Het duurt vaak lang (enkele maanden) voordat de gewrichten (schouder en elleboog) en de spieren grenzend aan de breuk het oude belastingsniveau weer bereikt hebben.
    • Voor draagband, zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'. Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'mitella'Zie bol.com: schouderbrace en  mitella
      • 9200000043813916
  • Ontspannen / pijndempen
    • Warmtepakking op nek- en schouderspieren (met fysiotherapeut doornemen waar en wanneer). Zie bol.com: hot/coldpack
    • Ontspannen slaaphouding voor schouder: Zijlig op niet aangedane schouder en aangedane arm op kussen. Zie video op website 'rehab my patient'. Doornemen met fysiotherapeut of specialist of dat mag!

    • Zelfmassage nek- en schouderspieren (met 'goede arm') om spieren rond nek en schouder los te houden. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage/ schouder en bovenarm.
      • Neem dit door met de eigen fysiotherapeut zodat die kan aangeven wanneer u de massage kan doen (meestal na herstel bot), welke technieken voor u zinvol zijn, met welke intensiteit u het kan doen en waar u op moet letten.
    • Koude pakking op het SC gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Belangrijkste doel van de koude is pijndemping (ook dus mogelijk om bij veel pijn gedurende de dagen na de verzwikking toe te passen). Zie website 'rehab my patient': koude pakking. Zie bol.com: hot/coldpack
      • 9200000074651087     

Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

SAM 3951 1

    • Punten die van belang zijn bij deze klacht
      • Volg altijd het protocol van de eigen specialist / fysiotherapeut

      • Opvoeren belasten van de arm pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De richtlijn van de specialist, de röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden.
      • Houdingsgevoeloefeningen om een optimaal bewegingssamenspel tussen bovenarm (kop schoudergewricht) en schouderblad (kom schoudergewricht) te realiseren. 
      • Losmaakoefeningen: Ontspannen spieren rond de schouder en het schoudergewricht.
        • In eerste instantie kleine bewegingen en daarna bewegingsuitslag langzaam opbouwen op geleide van de pijn
        • Aan- en ontspannen spieren: 3-5 herhalingen en druk ongeveer 3 seconden aanhouden
      • Rekoefeningen: Rek tussen de 5 en 15 seconden aanhouden. Duur rek bij u bespreken met fysiotherapeut
      • Spierversterkende oefeningen en stabilisatie oefeningen van de spieren rond de schouder (zgn rotatorcuff)  en schouderbladspieren
      • Sportspecifiekeoefeningen: rustig opbouwen!

    SAM 3942

    De fysiotherapeut geeft aan welke oefeningen voor u zinvol zijn.

    1. Websites
      1. Schoudernetwerken
        1. Fracturen
        2. Regionale schouderproblematiek
    2. Onderbouwing voor patiënt en fysiotherapeut 
      1. Med info: Humerusfractuur
      2. Boek: Onderzoek en behandeling van sportblessures van arm en hand H2 (Grote spiraalfractuur van de humerus als gevolg van een worp tijdens honkbal), Koos van Nugteren, Dos Winkel. 
      3. Orthoinfo.nl: Shoulder Trauma (Fractures and Dislocations)
      4. Anatomie
        1. Anatomy Lyon: nek / de schouder /  schoudergordel / acromioclaviculaire gewricht / sterno claviculaire gewricht / borstbeen / schouderblad / bovenarm / sleutelbeen / borstkast /  bewegingen van het schouderblad /  rotatorcuff / beweging bovenarm naar achteren / beweging bovenarm naar voren / beweging bovenarm zijwaarts / beweging bovenarm voor lichaam langs / slijmbeurs schouder / compartimenten van de arm / brachialisspier / bicepsspier / serratus anteriorspier / teres majorspier / pectoralis minorspier / tricepsspier / coracobrachialisspier 
        2. Orthopod.com: anatomie schouder
        3. Startpunt radiologieschouder 
        4. Zie video website 'schooltv': geraamte arm geraamte bovenlichaam
        5. Zie video’s op website 'know it anatomie': schoudergordel' en 'bewegingen in schoudergordel' en 'spieren rond schoudergordel' en 'schouder blessures' (wordt Duits gesproken).
      5. Diagnose stellen (eventuele complicaties na herstel botbreuk) / volgen herstel

        1. Zie 'Physiotutors',video's: Schouderonderzoek
        2. Meetinstrumenten in de zorg:
          1. Shoulder Disability Questionnaire (SDQ)
          2. Shoulder Pain and Disability Index (SPADI)
          3. Shoulder Rating Questionnaire (SRQ)
          4. Simple Shoulder Test (SST)
        3. Schoudernetwerken nederlandklinische tests, voor instabiliteit zie dia 33 tot en met 52 (zie pagina rechtsonder)
      6. Google scholar: humerus fractuur
      7. Operative versus nonoperative treatment of proximal humeral fractures: a systematic review, meta-analysis, and comparison of observational studies and randomized controlled trials (2018)
      8. NtvG / NHG / huisarts en wetenschap
        1. 1 t/m 10 van 120 zoekresultaten voor 'fractuur humerus'
        2. Proximale humerusfracturen (2019). Conclusie: De resultaten van de besproken meta-analyse laten zien dat patiënten met niet of weinig gedislokeerde proximale humerusfracturen conservatief kunnen worden behandeld. Ook gedislokeerde proximale humerusfracturen bij oudere, osteoporotische en multimorbide patiënten kunnen goed conservatief worden behandeld. Andere studies laten zien dat oudere patiënten met een luxatiefractuur in aanmerking komen voor een prothese en jongere patiënten met een luxatiefractuur voor een osteosynthese. Bij patiënten met een gedislokeerde proximale humerusfractuur die nog actief en fit zijn, is er in Europa geen consensus over het te voeren beleid. Verder onderzoek moet uitwijzen voor welke patiënt een operatie zinvol is.

        3. Een man met een gezwollen schouder (2013). Diagnose: Avulsiefractuur van het tuberculum minus met een fissuur van het tuberculum majus.
        4. Zenuwletsel bij primaire schouderluxaties en subcapitale humerusfracturen (1994). Conclusie: Bij bijna de helft van de patiënten werd zenuwletsel gezien. Vroegtijdige onderkenning (op indicatie door middel van EMG bij patiënten voor wie een goede schouderfunctie belangrijk is) en vroeg actief oefenen onder leiding van de fysiotherapeut zijn voor deze patiënten van groot belang.
        5. Van plexuslaesie naar supracondylaire humerusfractuur (2016). Conclusie: Bij een pasgeborene met een supracondylaire humerusfractuur kunnen duidelijke klinische en röntgenologische kenmerken ontbreken. Volgens de literatuur is echografie geschikt om dergelijke fracturen in een vroeg stadium aan te tonen. Ook zonder gipsbehandeling herstellen deze fracturen doorgaans goed.
        6. Proximale humerusfractuur altijd conservatief behandelen? (2015). Consequenties voor de praktijk: Deze goed uitgevoerde studie plaatst operatief ingrijpen duidelijk in perspectief met het functionele resultaat. De Nederlandse trend volgt de Engelse wat betreft toenemend aantal chirurgische behandelingen van de patiënten met een gedislokeerde proximale humerusfractuur. Er is aangetoond dat een groot deel van deze patiënten niet beter af is met een operatieve behandeling. Het verdient daarom aanbeveling om zeer kritisch te kijken naar de indicatie voor operatie bij patiënten met deze fracturen.
        7. Collumfractuur in bed door een epileptische aanval (2006). Een 82-jarige man kwam zich melden op de afdeling Spoedeisende Hulp na een epileptische aanval. Hoewel de aanval in zijn bed had plaatsgevonden en niet tot een val had geleid, was zijn rechter collum femoris gebroken. Aanvullend onderzoek gaf geen aanwijzingen voor botafwijkingen. Hij kreeg een kop-halsprothese en herstelde voorspoedig. Bij patiënten met epilepsie komen vaker fracturen voor dan in de algemene populatie, zowel als gevolg van aanvalsgerelateerde traumata als door het frequenter vóórkomen van osteoporose, onder meer veroorzaakt door gebruik van anti-epileptica. Echter, zelfs na een aanval zonder trauma en zonder stoornissen van de botstructuur kunnen fracturen ontstaan als gevolg van de kracht van de spiercontracties tijdens de epileptische aanval.
        8. Conservatieve behandeling van de hoge humerusfractuur bij patiënten ouder dan 40 jaar (1960)
        9. Behandeling van proximale humerusfracturen bij volwassenen (Nederlands tijdschrift voor heelkunde, mei 2011)  
        10. Proximale humerusfracturen bij kinderen, veelal een overbehandelde fractuur? (Nederlands tijdschrift voor traumatologie, juni 2010) 
        11. Oefeningen
          1. Zie website 'fysiotherapie Douma': Oefeningen bij proximale humerusfractuur
        12. Traumaprotocol: Proximale humerus fractuur // humerusschachtfractuur

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is