Fibromyalgie

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Fibromyalgia-Tenderpoints-1-.jpg
  • Zie boven afbeelding: mogelijke aanzezige pijnpunten bij fibromyalgie

  • Bij fibromyalgie is er sprake van pijn in bindweefsel en spieren
  • Zie filmpje op youtube van het reumafonds: fibromyalgie, wat is dat, zie onder afbeelding van filmpje
  • Inzicht in fibromyalgie is van belang omdat bij veel mensen met fibromyalgie de klachten in meer of mindere mate aanwezig blijven (aanhechtingen spieren zijn  en blijven zwakke en kwetsbare plek in het lichaam).
  • Onderzoek geeft aan dat de begeleiding gericht moet zijn op 'het omgaan met de klachten' en het vergroten dan wel in stand houden van de belastbaarheid.
  • De laatste jaren is er wel een tendens de pijnen tgv fibromyalgie als een aandoening te zien
  • Volgens het Nationaal Reumafonds is reuma onder te verdelen in drie hoofdgroepen (niet iedereen is het echter eens met deze indeling, volgens sommige medici heeft fibromyalgie niets met reuma te maken).
    • Ontstekingsreuma
    • Artrose
    • Weke-delenreuma (o.a. fibromyalgie).

Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

  • Klachten komen niet door afwijkingen in het spierweefsel zelf
  • De oorzaak van fibromyalgie is onbekend. Mogelijke oorzaken kunnen zijn
    • Foute prikkelverwerking: Normale onschadelijke prikkels worden door het lichaam waargenomen als pijnprikkels
    • Foute samenwerking hersenen met hormoonklieren en afweersysteem
  • Doordat de klachten niet objectiveerbaar zijn, wordt fibromyalgie vaak gezien als een 'psychische klacht'. Hier is geen bewijs voor!

Neem deze punten met uw fysiotherapeut door

  • Uiteenlopende verschijnselen zijn mogelijk (de verschijnselen kunnen per persoon verschillen en wisselend aanwezig zijn)
    • Klachten veroorzaken geen fysieke schade
    • Pijnpunten (tender points) over het hele lichaam: 18 plekken die symmetrisch over het lichaam voorkomen, en pijnlijk zijn als erop gedrukt wordt. Het aantal aanwezige punten die pijnlijk zijn kan wisselen
    • Symptomen
      • Slaapproblemen
      • Hoofdpijn
      • Vermoeidheid
      • Darmklachten
      • Ochtendstijfheid
      • Duizeligheid
      • Hartkloppingen
      • Gevoelens van angst en depressie
      • Transpireren
      • Overgevoelig zijn voor koude en warmte
      • Tintelingen in tenen en vingers
  • Er is sprake van fibromyalgie als (zie ook de 'fibromyalgietest')
    • de klachten drie tot zes maanden aanwezig zijn
    • Als van de 18 pijnpunten er 11 aanwezig zijn
    • Aanwezige symtomen (zie boven) scoren van 1-10 (1 is weinig en 10 heel veel last)

Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

  • Fysiotherapeut
    • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder
    • Begeleiden,stimuleren en coachen zodat cliënt activief blijft (of wordt) ondanks de fibromyalgieklachten. Zie aanvullende informatie Zie aanvullende informatie 2.11
    • Eventuele begeleiding door fysiotherapeut om activiteiten op te pakken (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen patient:

      • Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: beweegprogramma (oefeningen en activiteiten) laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten. Zie video 'Jeroen Bosch ziekenhuis' met impressie fysiofitness en zie onder afbeelding uit video.
        • SAM 5745 001
      • Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
      • Wil patient in een groep of individueel begeleid worden
  • Huisarts
    • Zie website 'thuisarts.nl': Fibromyalgie
    • Medicijngebruik. 
      • Er is geen medicijn die 'genezend' is
      • Medicijnen hebben  slechts een aanvullende rol  naast het bewust omgaan met leefgewoonten, beweging en sporten. Het doel is dan om bij langdurige pijn de vicieuze cirkel te doorbreken. Het merendeel van de mensen met fibromyalgie heeft geen baat bij langdurig gebruik van pijnstillers (medicijngebruik altijd bespreken met uw huisarts!).
    • Doorverwijzen: fysiotherapeut, mentale begeleiders, specialist, pijnpoli
  • Mentale begeleiders, als door de fibromyalgie stress / spanningen ontstaan
  • Specialist: reumatoloog, revalidatiearts
    • Onderzoek: De reumatoloog kan door het lokaliseren van specifieke pijnpunten (ongeveer 18) de diagnose stellen.
  • Pijnpoli, als de klachten het dagelijkse leven gaan bepalen.

Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

SAM 3842

  • Leer omgaan met uw beperkingen, praat hierover met anderen om de fibromyalgie een plaats te geven
  • Maak zo nodig (bespreken met fysiotherapeut!) gebruik van een hulpmiddel. Zie hulpmiddelen op deze site, kijk bij 'lopen' (voor loophulpmiddel) en bij 'ondersteuning' (voor brace). 
  • Beperk het gebruik van pijnstillers. Neem eventueel uw medicijngebruik door met uw huisarts
  • Zorg voor ontspanning van de spieren rond het gewricht en het aangedane gewricht door
    • Zelfmassage. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'massagetechnieken' 
    • Losmaakoefeningen: vaak en kort doen, zie verder
    • Ontspanningsoefeningen. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'ontspanning'
    • Warmtepakking op spieren of koude pakking op gewricht. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Pijn dempen door koude pakking op het gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'coldpack'

9200000074651087

  • Leer omgaan met uw klachten en stem de belasting af op uw mogelijkheden
  • Adviezen tav bewegen en sporten
    • Activiteiten bijhouden en bespreken eventueel bespreken met de fysiotherapeut of huisartsondersteuner
    • Als er sprake is van een in-actieve leefstijl kan fysiotherapie zinvol zijn om oefeningen aan te leren en adviezen te krijgen om te bewegen. Als er zelf voldoende motivatie is om de leefstijl aan te passen is therapie niet altijd nodig. Regelmatig bezoek aan een fitnesscentrum en/of dagelijkse lichaamsbeweging aangepast aan de eigen mogelijkheden en/of oefeningen, kunnen voldoende zijn.
      • SAM 3836
    • Gedoseerd bewegen vermindert verstijving van het gewricht en verbetert de belastbaarheid: In beweging blijven (essentieel bij gewrichtsklachten!), maar overbelasting voorkomen. 
    • Maak gebruik van pijnstillers om in beweging te kunnen blijven en goed te kunnen slapen (niet met pijndempers zwaar belasten!)
    • Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. 
    • Doe functionele oefeningen: opstaan en gaan zitten, liggen en opstaan, iets zwaars (bv stofzuiger) optillen en wegleggen. 
    • Zorg voor goede warming up en cooling down
    • Bespreek met de huisarts of  fysiotherapeut of er beperkingen zijn.
    • Maak samen met de fysiotherapeut een trainingsschema
    • Fietsen / hometrainer is een goede activiteit bij kraakbeenletsels in de benen
    • Tai chi kan helpen bij fibromyalgie (zie aanvullende informatie: 2.8 en 1.4)
    • Trainen in het water is zinvol omdat de spieren versterkt worden, zonder dat gewrichten te zwaar belast wordt. Zie ook video's op website 'physiotec', aquatherapie.
    • Bij fitness: trainen zonder of met beperkte gewichten
    • Nadeel van fitnessen in club is dat er vaak te lang en te zwaar getraind wordt, wat overbelasting geeft. Beter vaak en kort trainen (gaat thuis met hometrainer, gewichtjes, dynaband makkelijker)
    • Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven

      • Fitnessprogramma voor thuis of in fitnessclub: loopband waarbij de handen vastgehouden moeten kunnen worden aan de stangen / hometrainer/ duo trainer/ roeiapparaat.
      • Gebruik maken van DvD met 'virtuele wandelingen en fietstochten' (zie Bol.com)
      • Gebruik maken van een spelcomputer: 'Wii training' (zie video op website 'gezondheidsplein': 'trainen met Wii').
    • Coaching door fysiotherapeut (om activiteit vol te houden!) door bijvoorbeeld eenmaal per maand af te spreken of contact te hebben via e-mail om af te stemmen wat mogelijk is en wat bij u pas. Begeleiding eventueel combineren met mentale begeleider (psycholoog of maatschappelijk werker) als klachten lang aanwezig blijven en het dagelijks leven gaan bepalen. (zie aanvullende informatie: 2.5.1 en 2.6.4)   

Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn  

SAM 3820

  • Punten die van belang zijn bij deze klacht
    • Combinatie van krachttraining voor de grote spiergroepen (hele lichaam) en duurtraining geeft vaak beste resultaat 
    • Rustig belasting opbouwen in tijd, aantal en zwaarte (gradet activity principe)
  • Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
  • Functionele oefeningen zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
  • De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)

SAM 3818

Maak met de fysiotherapeut een programma, wat thuis gedaan kan worden. 

  1. Websites
    1. FES ( nationale vereniging voor Fibromyalgie patiënten Eendrachtig Sterk)
    2. Reumafonds: fibromyalgie  
    3. Maastricht UMC tv: video's, herstelzorg fibromyalgie
    4. Fibromyalgie.nl: tai chi helpt bij fibromyalgie
    5. Trimbosinstituut, zelfhulpwijzer : online programma's bij stress klachten  
    6. Mentaal vitaal: Mentaal Vitaal is er voor iedereen die meer wil weten over mentale gezondheid en daar zelf mee aan de slag wil. Mentaal Vitaal geeft: informatie / mentale fitness tips & oefeningen / online cursussen & therapie / verwijzing naar hulp
    7. Activiteiten weger app. Bij het werken met de Activiteitenweger, kiest u uw eigen manier van plannen. Naast de huidige manieren van plannen met activiteitenkaarten, dag- of weekschema’s, of het werken met een agenda, kunt u nu ook de Activiteitenweger-app gebruiken.
    8. Sportzorg.nl: fibromyalgie en sporten
    9. Boek: 'Beter Leven Met Fibromyalgie' door Aty van Galen. Zie ook artikel in huisarts en wetenschap: 'Fibromyalgie, en dan'
    10. Fibrozorgnet
    11. www.Mijn kwaliteit van leven.nl
    12. UMCUtrecht: Fibromyalgie
    13. Uitleg over het sensitisatiemodel voor patiënten met chronische, veralgemeende pijnklachten of fibromyalgie
    14. Zie ook op deze site de onderwerpen: Stress gerelateerde klacht / pijn, chronisch / ontspanningsoefeningen / trainen myofasciaal pijnsyndroom / klachtenbeeld afhankelijk waar u door de fibromyalgie klachten hebt
  2. Onderbouwing  
    1. Huisarts
      1. NtvG: 1 t/m 10 van 158 zoekresultaten voor 'fibromyalgie'
        1. Fibromyalgie te lijf met aerobics of tai chi? (2018).Consequenties voor de praktijk: De onderzoekers denken dat hun resultaten betrouwbaar en generaliseerbaar zijn vanwege de consistentie van de resultaten bij drie verschillende instructeurs en vanwege de diversiteit van de studiepopulatie. Maar vanwege de uitsluitend academische setting, de relatieve onbekendheid met tai chi en het marginale verschil met de huidige aanpak zijn deze onderzoeksresultaten onvoldoende relevant voor de dagelijkse Nederlandse praktijk. Een ‘Bewegen op recept’-advies in een gematigde dosering blijft daarom een belangrijke pijler in de behandeling voor deze aandoening.
      2. Tai chi werkt bij fibromyalgie (2010)
      3. Huisarts en wetenschap: Toch nog een behandeling voor fibromyalgie? (2009). Deze systematische review van 34 onderzoeken met in totaal 2276 patiënten liet zien dat fibromyalgiepatiënten baat hebben bij conditietraining (20 minuten per dag onder leiding rennen op de loopband en steps) en krachttraining (2-3 maal per week trainen met gewichten en ‘kracht machines’) gedurende gemiddeld 12 weken. Van de twee helpt conditietraining het minst
    2. eOrthopod: fibromyalgie
    3. Minerva,Tijdschrift voor Evidence Based Medicine:
      1. Fibromyalgie: werkzaamheid van niet-medicamenteuze behandelingen op de pijn? (2012). Wat is de werkzaamheid van telefonische cognitieve gedragstherapie, van oefeningen en van de combinatie van beide interventies ten opzichte van de gebruikelijke zorg bij eerstelijnspatiënten met chronische diffuse pijn in het kader van fibromyalgie?
        • Deze RCT van beperkte methodologische kwaliteit toont aan dat bij patiënten met chronische, diffuse pijn in het kader van fibromyalgie, het toevoegen van telefonische cognitieve gedragstherapie, conditietraining of beide interventies samen aan de gebruikelijke zorg, na 6 en 9 maanden een gunstig effect heeft op de subjectieve verbetering van de gezondheid, maar niet op andere criteria zoals Quality Adjusted Life Years (QALY).
      2. Fibromyalgie en antidepressiva (2009). Deze systematische review leert ons niets nieuws over het effect van antidepressiva op de symptomen van fibromyalgie, behalve dat amitriptyline op korte termijn een matig effect heeft.
    4. Fysio Forum: Zoekopdracht 'fibromyalgie'
    5. Google scholar: fibromyalgie
      1. Website van het Longfonds, video's: 'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).
      2. The Trigger Point & Referred Pain Guide
      3. Impaired Trunk Posture In Women With Fibromyalgia  (2018)

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is