Bot: Sleutelbeen botbreuk

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 
IMG 20200310 142412
  • Zie boven afbeelding voorzijde rechter schoudergordel, in rood de mogelijke breuklijnen bij een botbreuk in het sleutelbeen

In het kort 

  • Andere benaming: Fractuur clavicula
  • De schoudergordel wordt gevormd door de bovenarm, het schouderblad en het sleutelbeen. Zie boven afbeelding en zie video op website 'Blausen': anatomie van het schoudergewricht
  • Een botbreuk van het sleutelbeen kan ontstaan door een val op de schouder, elleboog of hand
  • U heeft pijn en kan de arm niet heffen
  • Er wordt meestal niet gekozen voor gips of een operatie bij een sleutelbeen botbreuk, maar voor een draagband of een brace die ervoor zorgt dat de botbreuk in de juiste positie geneest
  • Bij een botbreuk wordt vanuit de botuiteindennieuw botweefsel gevormd.
  • Dit proces duurt ongeveer 6-8 weken
  • De fysiotherapeut kan door uitleg, adviezen en oefeningen het herstel ondersteunen
  • Na herstel van een botbreuk kan er nog maanden sprake zijn van  periodes van zwelling, pijn en verminderde functie.
    • Andere benaming: botbreuk clavicula of fractuur sleutelbeen of gebroken sleutelbeen of sleutelbeen gebroken of sleutelbeen breuk
    • Anatomie

      • De schoudergordel wordt gevormd door de bovenarm (humerus), het schouderblad (scapula) en het sleutelbeen (clavicula). Deze botdelen vormen de volgende gewrichten: het schoudergewricht, het AC gewricht en het SC gewricht.
      • Het schoudergewricht is samengesteld uit de kop van de bovenarm (caput humerale), de kom van het schouderblad (cavitas glenoidale) en de kraakbeenring om de kom (labrum). Om de uiteinden van de botten zit kraakbeen en rond het gewricht zit het gewrichtskapsel. Binnen het kapsel zit gewrichtsvocht. Langs  het schouder gewricht lopen banden, zenuwen en spieren (en pezen van spieren), met daartussen een slijmbeurs.
      • Zie video website 'schooltv': Wat moet je doen bij een gebroken sleutelbeen //  geraamte arm / geraamte bovenlichaam
      • Zie 'google afbeeldingen': sleutelbeen (clavicula) / botbreuk sleutelbeenNeem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn. 

    SAM 4678

    • Vanuit de botuiteinden wordt nieuw botweefsel gevormd, wat ongeveer 6-8 weken (e.e.a. is afhankelijk van de leeftijd/ de conditie) duurt.
    • Een sleutelbeen botbreuk is een van de meest voorkomende botbreuken
    • Er wordt meestal niet gekozen voor gips of een operatie bij een sleutelbeen botbreuk, maar voor een draagband of een brace die ervoor zorgt dat de botbreuk in de juiste positie geneest
    • Bij kinderen is er meestal sprake van een "greenstick " breuk (= twijgbreuk). Het beenvlies is daarbij nog heel en alleen het bot daarbinnen is gebroken (meestal alleen geknakt).
    • Toch operatie:
      • Als conservatief beleid faalt
      • Als een botuiteinde door de huid heen dreigt te gaan
      • Eventueel bij een (sterk) afwijkende stand. 
    • Na de genezing van de sleutelbeen botbreuk
      • Verdikking van het bot ter plaatse van de breuk kan zichtbaar blijven.
      • De schouder kan 'wat verkort zijn', omdat het sleutelbeen door de breuk korter is geworden. Op de functie van de schouder heeft dat meestal geen invloed.
    • Niet genezende sleutelbeen botbreuk
      • Bij geen klachten hoeft er niet iets aan gedaan te worden
      • Bij klachten: botgroeistimulatie of operatie
    • Elke botbreuk is verschillend. De eigen specialist (orthopeed) geeft aan welke richtlijn voor u geldt
    • Voor algemene en uitgebreide informatie tav botbreuk, zie het onderwerp 'botbreuk' op deze site

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

    • Val op schouder (komt veel voor bij wielrenners: zitten met voeten in toe clips!)
    • Val op hand met uitgestrekte arm

    Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

    • Zwelling thv de plek van de breuk
    • Blauwverkleuring door bloeduitstorting (zakt vaak naar onderen)
    • Een schurend/knarsend gevoel als je je arm probeert op te tillen
    • Hoewel de huid vrijwel nooit doorboord wordt, kan een stuk bot wel tegen de huid aandrukken
    • Standsverandering: afhangende schouder (naar beneden en naar voren)
    • Pijn
    • Onmogelijkheid om arm te heffen

    Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

    • Keuzehulp // gebroken sleutelbeen thv schouder // gebroken sleutelbeen in het midden
    • Fysiotherapeut
      • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel van het bot. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
        • Eerste behandeling: diagnose stellen, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en als er nog tijd is aantal adviezen oefeningen
        • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
        • Behandeling 3: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
        • Behandeling 4 enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
        • Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van het herstel, het oppakken adviezen en oefeningen, en de eventuele 'bewegingsangst'


    • Huisarts
      • Medicatie: pijndemper / ontstekingsremmer
      • Doorverwijzen: onderzoek (röntgen) / fysiotherapeut / orthopeed
    • Specialist, orthopeed
      • Onderzoek: röntgenfoto. Zie ook startpuntradiologie.nl: schouder
      • Controle afspraken: eventueel na 6 weken terug
      • Operatie: als conservatief beleid faalt, als een botuiteinde door de huid heen dreigt te gaan en eventueel (niet altijd nodig!) bij een (sterk) afwijkende stand
      • Doorverwijzen: fysiotherapeut
      • Zie website's

    Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

    • Volg protocol van de eigen specialist. 
    • Ontspannen spieren en gewrichten door
      • Losmaakoefeningen, vaak en kort doen. Zie verder bij oefeningen
      • Ontspannen slaaphouding voor schouder: zijlig op niet aangedane schouder en aangedane arm op kussen. Zie video op website 'rehab my patient'

      • Warmtepakking op nek- en schouderspieren (met fysiotherapeut doornemen waar en wanneer). Zie bol.com: hot/coldpack

      • Zelfmassage nek- en schouderspieren. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage/ schouder %2B bovenarm
      • Koude pakking op het SC gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Belangrijkste doel van de koude is pijndemping (ook dus mogelijk om bij veel pijn gedurende de dagen na de verzwikking toe te passen). Zie website 'rehab my patient': koude pakking. Zie bol.com: hot/coldpack
    • Gebruik een mitella. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'ondersteuning'. Zie bol.com: schouderbrace en  mitella
      • Kinderen moeten de mitella 1-3 weken omhouden en volwassenen 3-5 weken
      • In nacht en bij douchen mag mitella af
      • Na 1 week arm regelmatig uit mitella halen om op geleide van de pijn rustig te bewegen: zie verder
      • Als arm in de mitella is regelmatig (ieder uur een paar minuten) de schouder- nek- en armspieren aanspannen
      • Mitella is niet meer nodig als er geen pijnklachten meer zijn
        • 9200000065216045
    • Bewegen, werken, sporten

      • Bespreek met de huisarts of  fysiotherapeut of er beperkingen zijn.
      • Niet met pijndemper werken / sporten
      • Neem bewegingen die bij sport/ werk plaatsvinden zo nodig door met trainer of fysiotherapeut.
      • Als de eigen sport niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven: fitness programma voor thuis of in fitness ruimte
      • Bij fitnessclub oppassen voor overbelasting: trainen zonder of met beperkte gewichten. Soms is het beter om thuis vaak en kort te trainen met dynaband / gewichtjes.  
      • Kijk samen met de fysiotherapeut welke activiteit nog mogelijk is
      • Doe functionele oefeningen: iets zwaars (bv stofzuiger) optillen en wegleggen
      • Voor mogelijk trainingsprogramma zie onder bij oefeningen en zie aanvullende informatie

    Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

    SAM 3964

    • Punten die van belang zijn bij deze klacht:
      • Volg altijd het protocol van de eigen specialist / fysiotherapeut
      • Opvoeren belasten van de arm pas toegestaan als de breuk al enigszins is vastgegroeid. De richtlijn van de specialist, de röntgenfoto's en de eventuele pijnklachten geven een indicatie wanneer de oefeningen verzwaard kunnen worden.
      • Houdingsgevoeloefeningen om een optimaal bewegingssamenspel tussen bovenarm (kop schoudergewricht) en schouderblad (kom schoudergewricht) te realiseren. Zie aanvullende informatie 1.5.2
      • Losmaakoefeningen: ontspannen spieren rond de schouder en het schoudergewricht. 
      • Rekoefeningen als sprake is van verkorte spieren na periode herstel bot
      • Kracht- en stabiliteitsoefeningen. Maak zo nodig gebruik van hulpmiddelen, zie bol.com: Oefenmat // gewicht om pols // elastische banden // dumbels // balletje // putty // handknijper
      • Sport/werk specifiekeoefeningen

    SAM 3942

    De fysiotherapeut geeft aan welke oefeningen voor u zinvol zijn.

    1. Websites
      1. Alles over sporten: Ik heb pijn aan mijn sleutelbeen. Wat nu?
      2. Schoudernetwerken
        1. Aandoeningen sleutelbeen (fractuur/luxatie)
        2. Regionale schouderproblematiek
      3. Medicinfo: Gebroken sleutelbeen
      4. Zie ook op deze website: valpreventiebotbreuk
    2. Onderbouwing voor patiënt en fysiotherapeut
      1. Med info: Sleutelbeen botbreuk     
      2. Schoudernetwerk Nederland: Aandoeningen sleutelbeen (fractuur/luxatie)
      3. Boek: Onderzoek en behandeling van de nek H7 (Thoracic-outletcompressiesyndroom en acromioclaviculair gewrichtsprobleem als gevolg van een gecompliceerde claviculafractuur), Patty Joldersma en Koos van Nugteren
      4. Anatomie
        1. Anatomy Lyon: nek / de schouder /  schoudergordel / acromioclaviculaire gewricht / sterno claviculaire gewricht / borstbeen / schouderblad / bovenarm / sleutelbeen / borstkast /  bewegingen van het schouderblad /  rotatorcuff / beweging bovenarm naar achteren / beweging bovenarm naar voren / beweging bovenarm zijwaarts / beweging bovenarm voor lichaam langs / slijmbeurs schouder / compartimenten van de arm / brachialisspier / bicepsspier / serratus anteriorspier / teres majorspier / pectoralis minorspier / tricepsspier / coracobrachialisspier 
        2. Orthopod.com: anatomie schouder
        3. Startpunt radiologieschouder 
        4. Zie video’s op website 'know it anatomie': schoudergordel' en 'bewegingen in schoudergordel' en 'spieren rond schoudergordel' en 'schouder blessures' (wordt Duits gesproken).
        5. Zie video website 'schooltv': geraamte arm geraamte bovenlichaam
      5. NtvG
        1. 1 t/m 10 van 57 zoekresultaten voor 'fractuur clavicula'
        2. Fracturen en pseudartrosen van het sleutelbeen (1991). Conclusie: Claviculafracturen genezen gewoonlijk zonder specifieke therapie. Diafysaire fracturen worden door ons conservatief behandeld met een mitella. Ter bevestiging van de diagnose wordt niet altijd röntgenonderzoek verricht. Pogingen tot repositie worden niet ondernomen. Bij dreigende perforatie van de huid door een gedisloqueerd botfragment wordt eenvoudig afgewacht, een kosmetisch storende botpunt of callusmassa kan later altijd nog (eventueel onder lokale verdoving) worden verwijderd. Een mitella die de arm steunt en enigszins immobiliseert, wordt door de patiënt als plezierig ervaren en vermindert de pijn. De patiënt krijgt het advies om de mitella niet meer te gebruiken en de schouder en de elleboog actief en passief te bewegen zodra de pijn dit toelaat. Jonge kinderen hoeven, na goede instructie van de ouders, meestal niet terug te komen voor controle; de overige patiënten worden in principe eenmaal na ongeveer 3 weken teruggezien. Een ranselverband heeft geen voordelen, maar kent enkele nadelen die het gebruik niet langer rechtvaardigen. Er bestaan zeer weinig indicaties voor operatieve behandeling. Intramedullaire fixatie, een eenvoudige ingreep, leidt vaker tot een pseudartrose dan plaatosteosynthese. Bij laterale fracturen met (pseudo)luxatie komt een Zuggurtung in aanmerking. Pseudartrosen zijn zeldzaam, maar blijven waarschijnlijk vaak onopgemerkt omdat ze nauwelijks klachten veroorzaken.

        3. De midclaviculaire fractuur(2010).

          1. Traditioneel werden diafysaire claviculafracturen conservatief behandeld. Voor bepaalde fracturen blijkt een operatieve behandeling echter voordelen te hebben. Dit blijkt uit een literatuuroverzicht.

          2. De ongedislokeerde midclaviculaire fractuur kan uitstekend conservatief worden behandeld, bij voorkeur met een ‘sling’.

          3. Gedislokeerde fracturen leiden vaker tot ‘nonunion’ en ‘malunion’. Intramedullaire fixatie kan worden overwogen bij simpele gedislokeerde fracturen, maar zal in geval van comminutieve fracturen lengte en rotatie niet optimaal kunnen behouden. Plaatosteosynthese is voor alle claviculafracturen bruikbaar, en levert een reductie van het relatieve risico op nonunion van 86% op.

          4. Men moet osteosynthese overwegen bij patiënten met een gedislokeerde of comminutieve midclaviculaire fractuur, gezien de toegenomen kans op non- en malunion en op een slechtere functionele uitkomst. Daarbij moet men rekening houden met verwachtingen en leefstijl van de patiënt.

        4. Een man met opvallende claviculae (2016). Diagnose: Congenitale pseudoartrose van beide claviculae
        5. Een vrouw met een chronische wond op de clavicula (2012). Diagnose: Osteoradionecrose van de clavicula
      6. Google scholar: clavicula fractuur
      7. Zie fysionet, huiswekoefeningen (kijk bij schouderoefeningen)

      8. Zie 'Physiotutors',video's: Schouderonderzoek

    Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is