Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding: doorsnede huid, waar decubitus zich openbaard
Andere benaming:
Decubitus wordt veroorzaakt door zuurstoftekort in de huid en onderliggende weefsels
Zie google afbeeldingen:huid. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
De gevoeligheid voor het ontwikkelen van decubitus is per patiënt verschillend
Risicofactoren voor het ontwikkelen van decubitus zijn
Alle situaties die druk- en schuifkrachten veroorzaken
Verminderde activiteit
Ondervoeding
Incontinentie.
De risicoplaatsen voor decubitus zijn vooral die plaatsen waar het bot dicht onder de huid ligt en plaatsen waar het lichaamsgewicht op rust
In ruglig: stuit, hielen, ellebogen, schouderbladen, achterhoofd (zeldzaam)
In zijlig: heup, enkel, knie, schoudertop, oogkas, oor
In buiklig: bekkenkam, knieën, tenen, borsten bij vrouwen
In zit: zitknobbels, schouderbladen, ellebogen, hak van de voet
Patiëntencategorieën met een verhoogd risico op decubitus
Patiënten die onvoldoende in staat zijn zelfstandig te bewegen: bij bewusteloosheid, afgenomen mogelijkheid om te bewegen (reumatoïde artritis, fractuur of operatie), neurologische aandoeningen met uitval beweging (dwarslaesie of een hemiplegie)
Patiënten met een slechte pijnsensatie: bewusteloosheid, patiënten die kalmeringsmiddelen (slaapmiddelen of pijnstillers) gebruiken, neurologische aandoeningen met uitval van gevoel (dwarslaesie of na beroerte), diabetespatiënten
Patiënten met een verlaagde tolerantie voor druk. Bij deze patiënten beschadigen huidweefsel en onderhuids weefsel eerder dan onder normale omstandigheden: ontoereikende circulatie (aderverkalking, lage bloeddruk, oedeem), verandering van de kwaliteit van de huid door gebruik van corticosteroïde, voedingsdeficiënties
Patiënten waarbij de combinatie met andere factoren leidt tot decubitus: zeer magere patiënten, zeer dikke patiënten, patiënten met ernstige longaandoeningen waardoor de zuurstofopname in alle weefsels is verminderd, patiënten met ernstige anatomische afwijkingen als kyfose, scoliose en spierverkortingen, zeer oude patiënten, patiënten met spasmen
Patiënten waarbij door verhoogde vochtigheid of temperatuur eerder huidbeschadiging optreedt: incontinentie, zweten, koorts, zeer dikke patiënten met smetplekken
Classificatieschema decubitus
Categorie 1: Niet-wegdrukbare roodheid
Categorie 2: Verlies deel van de huidlaag (blaar of open blaar)
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Doorliggen
Lang in bed moeten liggen (bijvoorbeeld door ziekte, een operatie of een ongeval) en zelf niet goed kunnen verliggen (bijvoorbeeld door pijn, zwakte, verlamming of coma)
Doorzitten
Veel in een (rol)stoel zitten en niet goed kunnen verzitten.
Schuiven of onderuitzakken
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Gevoelige, lichtrode plek waarvan de roodheid niet weggaat als je erop drukt.
Roder worden van de huid
Ontstaan blaren
Opengaan van de huid
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut doo
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder
Diëtist : Ondanks het ontbreken van harde onderzoeksgegevens, wordt in de Nederlandse richtlijnen voor decubituspreventie aangeraden om patiënten voeding met extra hoeveelheden energie en eiwitten te adviseren.
Ergotherapeut: advies ten aanzien van houding, tilhulpmiddelen en transfers
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Neem contact op met de huisarts bij de eerste tekenen van een doorligplek
Als de conditie van de huid verslechtert
Als een doorligwond dieper of groter wordt of onaangenaam ruikt
Als u koorts krijgt en zich beroerd voeltdiagnose stellen
Adviezen bij veel op bed liggen
Verander ten minste elk uur van houding (of vaker als u dit zelf kunt) of Iaat elk uur wisselligging toepassen (vaak wordt gedacht dat bij het gebruik van antidecubitusmatrassen geen wisselligging meer nodig is, dit is echter een grote misvatting!). Zie onder afbeelding bol.com bij 'decubitusmatras'
Gebruik een speciaal schuim -, lucht - of watermatras.
Voorkom onderuitzakken: Zet de hoofdsteun zo weinig en zo kort mogelijk omhoog om druk op de stuit te minimaliseren.
Zorg dat de onderlaag waarop u ligt glad is en draag geen onderkleding
Beweeg zo veel mogelijk en doe oefeningen om de doorbloeding van de huid te bevorderen.
Inspecteer de huid minimaal 1 x per dag. Let vooral op rode, niet wegdrukbare plekken
Zorg voor een goede lichamelijke hygiëne.
Was met lauw water en gebruik zeep die niet ontvettend is of nog liever een zeepvervanger
Draag soepele kleding (liefst katoen)
Probeer te voorkomen dat de huid vochtig wordt, gebruik zo nodig zinkolie.
Voorkom een schrale huid. Gebruik een crème, zalf of huidolie wanneer de huid te droog is
Maak de huid schoon als deze in contact is gekomen met urine of ontlasting.
Gebruik zo nodig absorberende luiers, matjes en/of broekjes met een snel drogende oppervlakte en verwissel op tijd het incontinentiemateriaal
Eet gezond en drink dagelijks tenminste 1,5 liter vocht
Wat niet doen om decubitus te voorkomen
De huid niet wrijven, schuren of masseren.
De huid niet drogen met haardroger.
Geen schapenvachten gebruiken
Geen 'drukopheffende' verbanden ter hoogte van de hielen of ellebogen (watten met een zwachtel bevestigd rond de hiel of elleboog) toepassen. Deze verbanden voorkomen geen decubitus, maar dragen eerder bij tot het ontstaan ervan.
Polyurethaanfolies (doorzichtige wondfolies) hebben voor de preventie van decubitus geen zin
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Losmaakoefeningen voor ontspanning van spieren en gewrichten: door patient zelf of samen met derde (fysiotherapeut of partner of thuiszorgmedewerker)
Rekoefeningen
Krachtoefeningen
Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut maakt een oefenprogramma van de oefeningen die u thuis kan doen
Houdingsaanpassingen in bed of in de rolstoel (eventueel in overleg met ergotherapeut)
(geleid) Actief oefenen ter bevordering van de cardiovasculaire conditie en preventie van contracturen.
Alhoewel de meeste handelingen ter preventie van decubitus worden uitgevoerd door verpleegkundigen, is ook de fysiotherapeut actief betrokken bij maatregelen ter preventie van decubitus.
Er is onvoldoende bewijs dat het gebruik van fysiotechnische applicaties (ultrageluid, UKG, infrarood of ultraviolet licht en laser) effectief zijn bij de behandeling van decubitus.
Woundpedia: Site met verwijzingen naar relevante onderzoeken en evidence based materialen met betrekking tot wondzorg en decubitus.
