Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding, als voorbeeld voor gewrichtsklacht: thv rode kruisjes heupgewrichtsirritatie
In het kort
Bij gewrichtsklachten is het kraakbeen en vaak ook het weefsel rond het gewricht (o.a pezen, kapsel) aangedaan
Tijdelijk door overbelasting of trauma
Blijvend door slijtage (o.a door oudere leeftijd, chronische ziekte, eerdere operatie, zwaar beroep). Zie video 'join2move': Artrose
Er kan o.a sprake zijn van pijn, zwelling, stijfheid en warmte rond het gewricht
U heeft pijn bij het weer gaan bewegen na rust en bij ernstige klachten ook pijn in rust
Herstel duurt vaak lang (van aantal weken tot maanden)
Bij slijtage is vaak sprake van terugkerende klachten. Zie video huisarts (thuisarts.nl) over artrose
Fysiotherapie kan door uitleg, adviezen en oefeningen de voorwaarden voor herstel optimaal maken
Zie ook 'voorkomen overbelasting' op deze site en kijk bij 'werk bureau' en bij 'werk fysiek'
Zo nodig ook samen kijken welke hulpverlener zinvol is als klachten blijven of erger worden
Andere benaming: gewrichtsirritatie
Anatomie
In een gewricht komen (meestal) twee botten bij elkaar. Om de uiteinden van de botten ligt het gewrichtskraakbeen, rond de botuiteinden zit het kapsel en binnen het kapsel zit gewrichtsvloeistof. In sommige gewrichten zit een meniscus. Langs het gewricht lopen er bandjes (die botten met elkaar verbinden), spieren, pezen, zenuwen, bloedvaten en lymfevaten. In het kraakbeen zitten geen 'gevoelszenuwen' dus kan het geen pijn veroorzaken.
Zie video gezondheidsplein:kijkoperatie ivm uitleg anatomie gewricht
Zie 'google afbeeldingen':gewricht. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
Zie video van website 'juf Danielle' over gewrichten
Bij een gewrichtsklacht kan het kraakbeen, de gewrichtsvloeistof, de meniscus, het kapsel, de banden en pezen rond het gewricht aangedaan zijn. Ook kan er sprake zijn van botvorming langs de rand van het gewricht
Soorten gewrichtsklachten
Gewrichtsirritatie (of beschadiging): bijvoorbeeld na een trauma of na een zware belasting
Kwaliteitsvermindering van gewricht (artrose): bijvoorbeeld door ouder worden. Aanwezigheid artrose wil niet zeggen dat er (pijn) klachten zijn, zie verder bij behandelaars/huisarts. Zie video huisarts (thuisarts.nl) over artrose
Gewrichtsklachten in de hand kunnen een indicatie zijn voor gewrichtsklachten in andere gewrichten in de toekomst
Gewrichtsklachten vragen vaak om lang herstel (enkele maanden tot 1 jaar) en soms blijven de klachten aanwezig of komen regelmatig terug (bijvoorbeeld bij artrose)
Goede doorstroming van gewrichtsvocht rond het gewrichtskraakbeen is belangrijk bij gewrichtsklachten. Dit bereiken door afwisselend belasten van aangedane gewricht: zorgt voor indrukken en ontlasten van het gewrichtskraakbeen, waardoor vocht uit het kraakbeen geperst wordt en weer wordt aangezogen (inclusief voedingsstoffen en afvalstoffen). Daarom is het advies bij gewrichtsklachten om in beweging te blijven (niet te veel maar zeker niet te weinig).
Eventueel terugkomen gewrichtsklacht na vermindering klachten hangt af van de grootte van het letsel en de mate waarin het gewricht daarna belast wordt
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Vaak niet duidelijk: voor geen van de onderstaande oorzaken is het zeker dat het de (mate van) pijn veroorzaakt!
Trauma / overbelasting / onderbelasting
Doorgemaakt trauma of eerder doorgemaakt trauma (botbreuk, ontwrichting): bij heupartrose 1.6%, bij knieartrose 9.8% en bij enkel artrose 79.5%
Overbelasting: werk / sport (bij mannen vaker sprake van heupgewrichtsklachten, wrs door voetbal verleden in jeugd) / overgewicht
Eerder doorgemaakte operatie: bv na meniscusoperatie
Anatomische variatie: hypermobiliteit, scoliose, beenlengte verschil, O benen, X benen
Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door
Pijn van gewricht en weefsels (pezen, spieren en banden) rond het gewricht. Zie ook aanvullende informatie 1.12
Bij bewegen
Startpijn
Centrale sensitisatie. Zie ook aanvullende informatie 1.13
Relatief weinig belasting veroorzaakt veel klachten
Klachten voelbaar in uitgebreid gebied, terwijl dat niet algemeen is
Pijn verspringt
Zwelling
Warmte
Crepitaties (kraken, “zanderig” geluid) bij het bewegen. Soms kunnen de gewrichten een krakend en/of schurend geluid maken tijdens bewegingen. Deze geluiden hebben niets te maken met de ernst van de artrose.
(Start) stijfheid: afname beweeglijkheid, die geleidelijk ontstaan is
Verminderde spierkracht/ stabiliteit rond het gewricht als klachten langer aanwezig zijn
Functieverlies: hinder in dagelijkse leven
Botharde verdikking rond gewricht
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder.
Pijneducatie: Goed inzicht in klacht en hoe die klacht te beinvloeden is: actief blijven, uitleg dat atrose niet betekent veel klachten, pijn betekent niet minder bewegen....
Begeleiden,stimuleren en coachen zodat cliënt activief blijft ondanks de pijnklachten tgv de gewrichtsklacht. Zie aanvullende informatie 2.9.2 en 2.10
Eventuele begeleiding door fysiotherapeut (voor patiënten die het niet lukt zelfstandig een actieve leefstijl te ontwikkelen en/of te onderhouden) afstemmen op wensen/hulpvraag patient.
Wil patient na de begeleiding naar een fitnessclub: beweegprogramma (oefeningen en activiteiten) laten plaatsvinden in fitnessruimte fysiotherapiepraktijk, zodat hij/zij bekend raakt met fitnessapparaten. Zie video 'Jeroen Bosch ziekenhuis' met impressie fysiofitness en zie onder afbeelding van video.
Wil patient oefeningen en activiteiten zelf thuis oppakken: oefeningen en activiteiten doornemen die patient zelf kan doen (algemene oefeningen en oefeningen met elastische band/ gewichtjes)
Wil patient in een groep of individueel begeleid worden: doornemen activiteiten die mogelijk zijn
Meningen tav glucosamine zijn verdeeld, zie aanvullende informatie: 2.5.2 en 2.7
Pijn is vaak moeilijk te bestrijden, zie aanvullende informatie 2.9.3
Injectie, zie onder bij specialist
Onderzoek: echo, röntgen. Röntgenfoto's zijn zelden nodig: artrose is niet altijd te zien op een foto terwijl er wel klachten zijn, en soms is er wel artrose zichtbaar zonder dat die persoon klachten heeft. Zie aanvullende informatie: 2.2.1
Doorverwijzen:
fysiotherapeut
Naar specialist, revalidatiearts/ neuroloog of pijnteam als pijn lang aanwezig is (langer dan 3 maanden), erger wordt ondanks therapie, als pijn regelmatig terugkomt
Injectie corticosteroid en lidocaine. Een injectie kan zinvol zijn (bij uitzondering doen!) in combinatie met oefentherapie, afvallen, pijnstilling en beweegadviezen. Zie aanvullende informatie 2.11 (artikel tav knie)
Kijk (operatie). Regelmatig hebben mensen na een kijkoperatie bij artrose toename van de pijnklachten. Een kijkoperatie dient dus met terughoudendheid te worden verricht. Ziej aanvullende informatie 2.12 (artikel tav knie)
Operatie: kijkoperatie: microboringen ter herstel kraakbeen (in ontwikkeling)/ prothese. Zie video gezondheidsplein: kijkoperatie
Celtherapie (in ontwikkeling): cellen halen uit gezondkraakbeen en buiten het lichaam in een laboratorium ze vermeerderen. Daarna terugplaatsen, waar nieuw kraakbeen kangroeien
Pijnpoli/ pijnteam : samenwerking tussen revalidatie arts/ anesthesist/ fysiotherapeut/ psycholoog. (mogelijk sprake van sensorische sensitisatie: zie boven bij 'ontstaan klachten')
Diëtiste bij overgewicht. Een beetje afvallen vermindert de kans op artrose met een kwart, zie aanvullende informatie 2.5.5
Podoloog: zooltjes (bij knieklachten). Zie voetcentum Wender: Video's op Youtube, kijk bij artrose klachten
Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling
Inzicht in belastende situaties, en hoe dat te voorkomen.
Zorg voor ontspanning van de spieren rond het gewricht en het aangedane gewricht door
Zelfmassage. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'massagetechnieken'
Losmaakoefeningen: vaak en kort doen, zie verder
Ontspanningsoefeningen. Zie 'oefeningen divers' en kijk bij 'ontspanning'. Neem met de fysiotherapeut door welke ontspanningsoefening voor u goed is
Warmtepakking op spieren of koude pakking op gewricht. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'. Pijn dempen door koude pakking op het gewricht (tien minuten, doekje tussen pakking en huid, twintig minuten tussen elke koudebehandeling). Zie onder afbeelding van 'bol.com' bij 'coldpack'
Maak gebruik van hulpmiddelen (bespreken met orthopeed of fysiotherapeut): loophulpmiddel, bandage, brace of zooltjes. Zie 'hulpmiddelen' op deze site, kijk bij 'lopen' en/of bij 'ondersteuning'. Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel bij u nodig is: Zievideo. Zie bol.com: elleboogkrukken // rollator // looprekje
Adviezen tav bewegen
Activiteiten bijhouden en eventueel bespreken met de fysiotherapeut of huisartsondersteuner. Gebruik eventueel een activiteiten dagboek of een 'fitmeter' of een 'stappenteller'
Als er sprake is van een in-actieve leefstijl kan fysiotherapie zinvol zijn om oefeningen aan te leren en adviezen te krijgen om te bewegen. Als er zelf voldoende motivatie is om de leefstijl aan te passen is therapie niet altijd nodig. Regelmatig bezoek aan een fitnesscentrum en/of dagelijkse lichaamsbeweging aangepast aan de eigen mogelijkheden en/of oefeningen, kunnen voldoende zijn.
Gedoseerd bewegen vermindert verstijving van het gewricht en verbetert de belastbaarheid: In beweging blijven (essentieel bij gewrichtsklachten!), maar overbelasting voorkomen.
Maak gebruik van pijnstillers om in beweging te kunnen blijven en goed te kunnen slapen (niet met pijndempers zwaar belasten!)
Doe functionele oefeningen: opstaan en gaan zitten, liggen en opstaan, iets zwaars (bv stofzuiger) optillen en wegleggen.
Maak samen met de fysiotherapeut een trainingsschema
Fietsen / hometrainer is een goede activiteit bij kraakbeenletsels in de benen
Gebruik maken van DvD met 'virtuele wandelingen en fietstochten' (zieBol.com)
Gebruik maken van een spelcomputer: 'Wii training' (zie video op website 'gezondheidsplein': 'trainen met Wii').
Sporten
Bespreek met de huisarts of fysiotherapeut of er beperkingen zijn.
Zorg voor goede warming up en cooling down
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is:
Nadeel van fitnessen in club is dat er vaak te lang en te zwaar getraind wordt, wat overbelasting geeft. Beter vaak en kort trainen (gaat thuis met hometrainer, gewichtjes, dynaband makkelijker)
Fitnessprogramma voor thuis of in fitnessclub: loopband waarbij de handen vastgehouden moeten kunnen worden aan de stangen / hometrainer/ duo trainer/ roeiapparaat.
Als u een sport niet meer kunt uitoefenen, zoek dan naar alternatieven
Trainen in het water is zinvol omdat de spieren versterkt worden, zonder dat gewrichten te zwaar belast wordt. Zie ook video's op website 'physiotec', aquatherapie.
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn bij deze klacht
Kijk bij het gewricht wat aangedaan is
Volg altijd het protocol van de specialist of fysiotherapeut
Oefeningen mogen iets pijn veroorzaken. Eventuele pijn bespreken met de fysiotherapeut. Als lichte oefeningen veel klachten veroorzaken (wat je normaal gesproken niet verwacht) is er mogelijk sprake van 'centrale sensitisatie' (zie boven bij 'verschijnselen'). Dan belangrijk om rustig op te bouwen en goede uitleg te geven!!
Artrose betekent niet altijd pijnklachten
Meer bewegen/pijn bij bewegen betekent niet schade
Houdingsgevoel en gewrichtsgevoel oefeningen om een stand in gewricht te handhaven die het minste overbelasting geeft
Losmaakoefeningen voor ontspanning van spieren en gewrichten en voor een optimale beweeglijkheid in het gewricht waardoor eindstandige pijn minder snel optreed
Krachttraining en stabiliserende oefeningen voor stevigheid en stabiliteit rond het gewricht
Duurtraining zorgt voor een goede doorstroming van gewrichtsvocht rond het gewrichtskraakbeen. Afwisselend belasten zorgt voor het steeds indrukken en ontlasten van het gewrichtskraakbeen. Hiermee wordt water uit het kraakbeen geperst en weer aangezogen (inclusief voedingsstoffen en afvalstoffen)
Fuctionele oefeningen (wandlen. fietsen, traplopen....). Het is niet duidelijk welke oefeningen zinvol zijn bij artrose (zie aanvullende informatie: 2.6). Functionele oefeningen lijken dan het meest belangrijk om te doen.
Voor oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
Zie ook het onderwerp bewegen, sporten, trainen'en kijk bij 'mogelijk trainingsprogramma voor conditie- en krachtverbetering'
Functionele oefeningen zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke beweging
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
Neem met de fysiotherapeut door welke activiteit/sport u het beste kan doen
De fysiotherapeut maakt een oefenprogramma van de oefeningen die u thuis kan doen
Vanwege het ontbreken van een duidelijk verband tussen de ernst van de klachten en functionele beperkingen enerzijds en de mate van radiologische afwijkingen anderzijds is dergelijk aanvullend onderzoek voor het stellen van de diagnose in de eerste lijn niet zinvol
Minerva, Tijdschrift voor Evidence Based Medicine. Oefenprogramma's voor artrose van de onderste ledematen (2014). Wat is het effect van verschillende oefenprogramma’s in vergelijking met geen oefeningen of met andere oefenprogramma’s op pijnverlichting en functieverbetering bij patiënten met artrose van de onderste ledematen?
Deze netwerk meta-analyse van heterogene studies besluit dat sommige vormen van oefentherapie effectief zijn voor pijnverlichting en functieverbetering bij patiënten met artrose in de onderste ledematen. Omdat er te weinig studies zijn die verschillende vormen van oefentherapie direct met elkaar vergelijken kunnen we nog steeds geen uitspraak doen over welke vorm van oefentherapie het meest effectief is op het vlak van pijnverlichting en functieverbetering bij knie-en heupartrose.
Glucosamine: meningen zijn verdeeld over de werkzaamheid
Artrose (2018). Waar artrose voorheen werd gezien als alleen gewrichtsslijtage, beschouwt men haar nu als een uiterst complexe, multifactoriële, degeneratieve ziekte. Door de vergrijzing en de toenemende BMI van de gemiddelde Nederlander zullen de prevalentie van artrose en de daaraan gerelateerde zorgkosten stijgen. In dit leerartikel geven wij praktische informatie over het ziektebeeld, de diagnostiek en de behandeling. Dit doen wij aan de hand van 10 vragen die leven bij onder anderen huisartsen, internisten en chirurgen.
Beteugeling zorgkosten nodig, maar onverkoopbaar (2017). Stijgende uitgaven in de curatieve zorg dreigen investeringen in onderwijs en klimaat te verdringen. Bij onveranderd beleid zal de groei van de zorgkosten dusdanig toenemen dat ze in 2021 de groei van het bruto binnenlands product dreigt te overstijgen. Dat vraagt dus om kosten-remmende maatregelen. Maar een aanzienlijk deel van de remmingsmogelijkheden die volgens ambtenaren het effectiefst zijn, ligt momenteel politiek te gevoelig.
Zorginstituut: oefentherapie bij artrose in basispakket (2017). Oefentherapie bij artrose van heup en knie kan voor maximaal 12 behandelingen in het basispakket worden opgenomen. Oefentherapie bij reuma heeft geen plaats in het basispakket, zo adviseert Zorginstituut Nederland in een recent rapport (9 maart 2017).
Stepped care bij artrose (2015). Conclusie: De artrosezorg kan beter, vooral omdat niet altijd alle stappen in het zorgproces worden doorlopen. Het zou goed zijn conservatieve behandelmogelijkheden meer te benutten, alvorens over te gaan tot ingrijpender behandelingen. Om meer greep te krijgen op dit behandelproces is verdere verkenning nodig van de besluitvorming in de spreekkamer
Context Zelf Management Programma’s (ZMP’s) zijn bedoeld om patiënten met een chronische aandoening te stimuleren een actieve(re) rol aan te nemen in hun medische behandeling.
Bij artrose zijn ZMP’s vooral gericht op voorlichting en gedragsaanpassingen en worden ze aanvullend gegeven op de gangbare medische behandeling. Via verbetering van zelfmanagement wil men pijn, functiebeperking en overige algemene klachten verminderen, en de kwaliteit van leven verbeteren. Klinische vraag: 'Dragen ZMP’s bij aan de effectiviteit van zelfmanagement bij patiënten met artrose'? Conclusie auteurs:Er is kwalitatief matig bewijs dat ZMP’s niet of nauwelijks effectief zijn bij de behandeling van patiënten met artrose.
In de huidige richtlijnen over artrose (NHG-Standaarden Niet-traumatische knieproblemen bij volwassenen; Hand- en polsklachten) bestaat de behandeling met name uit het geven van goede voorlichting, desgewenst voorschrijven van pijnstillers en het geven van bewegingsadvies.
Ik kan me vinden in de conclusie van de auteurs, dat het geen toegevoegde waarde heeft om patiënten met chronische pijnklachten door knie-, heup- of handartrose tijd, moeite en geld te laten investeren in het volgen van een ZMP
Artrose: 900.000 patiënten voelen doorlopend pijn (2016). Artrose is de meest voorkomende reumatische aandoening. Van de 1,1 miljoen patiënten met artrose ondervindt 84 procent ‘vaak’ of ‘dagelijks’ pijn. Dat blijkt uit een onderzoek van het Reumafonds, dat samen met Erasmus MC Huisartsengeneeskunde is uitgevoerd. Pijnbestrijding artrose-medicatie-helpt-nietDe onderzoekers concluderen dat het nog slecht gesteld is met de pijnbestrijding bij artrose. De voorgeschreven medicatie werkt slechts bij 30 procent van de patiënten naar behoren. Sija de Jong, Manager Patiëntenbelangen bij het Reumafonds, vindt het frustrerend te moeten constateren dat Anno 2016 de pijnbestrijding nog tekort schiet. Daar zal volgens haar méér onderzoek naar verricht moeten worden. Kwaliteit van leven. Effectieve pijnbestrijding is belangrijk voor een goede kwaliteit van leven van artrose-patiënten. Een onderzoeksteam van Erasmus MC gaat nu kijken welke dosering en inname-frequentie van verschillende pijnbestrijdingsmiddelen het beste werken bij artrose.
Artroscopie bij degeneratieve knieaandoening weinig zinvol (2015): Aanbeveling is om geen artroscopie te verrichten bij patiënten van middelbare leeftijd met aanhoudende knieklachten. Ook niet als er bij lichamelijk onderzoek of beeldvormend onderzoek een meniscusscheur of andere structurele afwijking aanwezig blijkt. Deze patiënten moeten behandeld worden als patiënten met gonartrose, zoveel mogelijk conservatief. Paracetamol en oefentherapie zijn net zo effectief of effectiever in pijnbestrijding bij degeneratief knieletsel, ook als er afwijkingen op beeldvormend onderzoek zijn, zoals een meniscusscheur. Daarnaast zijn deze behandelingen op korte en langere termijn veiliger.
NtvG: Artrose. (2018). Waar artrose voorheen werd gezien als alleen gewrichtsslijtage, beschouwt men haar nu als een uiterst complexe, multifactoriële, degeneratieve ziekte. Door de vergrijzing en de toenemende BMI van de gemiddelde Nederlander zullen de prevalentie van artrose en de daaraan gerelateerde zorgkosten stijgen. In dit leerartikel geven wij praktische informatie over het ziektebeeld, de diagnostiek en de behandeling.
Website van het Longfonds, video's:'motivational interviewing'. Is hier beschreven voor COPD, maar kan toegepast worden voor alle klachtenbeelden waar gedragsverandering van belang is voor herstel. Motivational Interviewing (of motiverende gesprekstechnieken) is een gespreksmethode om tot gedragsverandering te komen. Vaak willen mensen met een (chronische) klacht wel iets veranderen, bijvoorbeeld hun voeding of beweegpatroon, maar lukt het niet. Met 'motivational interviewing' verandert de cliënt zijn gedrag zelf, vanuit de eigen motivatie, en niet vanuit een oplossing die door de zorgverlener wordt opgelegd. U geeft de cliënt meer verantwoordelijkheid over de eigen keuzes (= zelfmanagement).
De auteurs concluderen dat we IA corticosteroïdinjecties als een experimentele behandeling moeten zien die we niet routinematig moeten inzetten. Wat nu aan te bevelen voor de praktijk? Zeer terughoudend zijn met prikken dus. En als de patiënt met onhoudbare kniepijn voor u zit, controleer dan eerst of hij de analgetica adequaat inneemt. Zit de patiënt echt met zijn handen in het haar? De bijwerkingen lijken mee te vallen, dus dan toch maar die experimentele behandeling!
CME online. // Artrosepijn. Prof. dr. J. Nijs. Jo Nijs is professor aan de vakgroepen Menselijke Fysiologie & Revalidatiewetenschappen – Kinesitherapie, Faculteit LK van de Vrije Universiteit Brussel en fysiotherapeut / manueel therapeut in het Universitair Ziekenhuis Brussel. Hij is mede-oprichter van de internationale onderzoeksgroep Pain in Motion (www.paininmotion.be).
Massage of manuele therapie om pijn te beinvloeden
“Door je nekspieren te masseren activeren we de pijnstilling in je brein”
“Nu activeer ik je spamfilter, om te voorkomen dat er te veel boodschappen uit je rug in je brein terecht komen
Behandeling van pijn bij artrose: balancing biomechanics with pain neuroscience • Pijneducatie • Bewegingstherapie • Stressmanagement • Hands-on therapie
Balanceren hands-on met hands-off interventies. Hands-on behandeling: • Na pijneducatie • Leg breineffecten uit • Cave ↑pijnanticipatie • Werk niet i.f.v. pijnrapportage
