Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn.
Zie boven afbeelding wervel, in rood locatie uitstuping tussenwervel richting wervelkanaal (groen)
In het kort
De lage rug (of lumbale wervelkolom) bestaat uit 5 wervels. Zie video op website 'Blausen': Anatomie van de wervelkolom
Bij een hernia is er sprake van druk op de uittredende zenuw door een uitpuilende tussenwervel of door slijtage: zie boven afbeelding
Door een operatie wordt de druk van de zenuw weggehaald.
Anatomie, neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen en video's voor u relevant zijn.
De lage rug (lendenwervelkolom) bestaat uit vijf wervels. Deze worden bij elkaar gehouden door banden en spieren. Tussen elke wervel zit een tussenwervelschijf, facetgewrichtjes en lopen er zenuwen langs de wervels.
Zie google afbeeldingen:lage rug hernia. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u zinvol zijn
Bij een hernia is er sprake van een uitstulping van de tussenwervelschijf of van botuitgroei thv de uittredende zenuw bij de wervel, die op een zenuw drukt. De zenuw loopt van de rug naar het been.
Zachte hernia: door uitpuilende tussenwervel
Harde hernia: door uitgroei bot (spondyl artrose) en daardoor druk op uittredende zenuw
Voor de periode van klachten voor de operatie, zie het onderwerp'lage rugklachten' op deze site.
Bij een hernia beeld wordt een operatie overwogen bij specifieke verschijnselen (spieruitval) of als er na ongeveer zes tot acht weken geen verbeteringen optreden of de klachten toenemen
Elk ziekenhuis en elke specialist heeft eigen operatietechnieken en een eigen protocol bij een herniaoperatie. Het is zinvol om de operatietechniek waar bij u voor gekozen wordt te bespreken, het protocol op te vragen bij uw neuroloog of neurochirurg en dit voor de operatie door te nemen, zodat u goed voorbereid naar het ziekenhuis gaat.Een operatie wordt overwogen bij specifieke verschijnselen (niet meer kunnen plassen, spieruitval) of als er na ongeveer zes tot acht weken geen verbeteringen optreden of de klachten toenemen.
Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is
Een operatie wordt overwogen bij specifieke verschijnselen (niet meer kunnen plassen, spieruitval) of als er na ongeveer zes tot acht weken geen verbeteringen optreden of de klachten toenemen.
Opereren en conservatief beleid bij lage rughernia's geven na één jaar hetzelfde resultaat. Opereren leidt wel tot sneller herstel. Zie aanvullende informatie 2.3
Mogelijke verschijnselen na een ‘lage rug herniaoperatie’
Scheefstand na de operatie verdwijnt meestal vanzelf binnen twee weken. Het is niet nodig dit zelf te corrigeren. Als het na twee weken niet herstelt, is het verstandig dit met de specialist te bespreken.
Pijn in het been, die er voor de operatie was, kan na de operatie nog aanwezig zijn door.
Zwelling van de inwendige wond die nog druk geeft op de zenuw
De zenuw zelf heeft tijd nodig (enkele weken tot ongeveer anderhalf jaar) om te herstellen. Hersteltijd is afhankelijk van de tijd dat de zenuw klem heeft gezeten, de plaats en de grote van de beschadiging en de operatie techniek
Pijn na de operatie in andere been doordat de uitstulping (de hernia) soms in het midden van het wervelkanaal zit en daardoor tijdens operatie ook overprikkeld geraakt zijn. Dit verdwijnt meestal vanzelf
Klachten kunnen na de operatie nog wisselend aanwezig zijn omdat het operatiegebied in de periode van herstel nog kwetsbaar is
Startstijfheid kan nog lang aanwezig blijven. Advies: doe na rustperiode (nachtrust, zitten) losmaakoefeningen
Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door
Fysiotherapeut
Beleid van neurochirurg is soms om (de eerste weken) geen fysiotherapie voor te schrijven. Redenen kunnen zijn:
In beweging zijn is eigenlijk beste therapie
Bij fysiotherapeut worden soms niet zinvolle dingen gedaan (massage, dry needling...) of wordt soms te veel gedaan (te zware oefeningen, intensieve fitness)
De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 4 - 6 behandelingen voldoende. Tijd is de belangrijkste factor bij herstel na de operatie. Fysiotherapie is van belang om de voorwaarden van het natuurlijke herstel te optimaliseren.
Eerste behandeling: uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen
Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
Vierde behandeling enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. Eea is afhankelijk van uitgebreidheid blessure, het herstel, het oppakken van adviezen oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst
Neem contact op met de chirurg als uit de wond vocht of bloed gaat lekken, als het wondgebied dik, rood of pijnlijk wordt
Controleafspraken na de operatie. Meestal na zes weken (eea afhankelijk van de specialist / het ziekenhuis). Het kan verstandig zijn eventuele vragen van te voren op te schrijven.
Maak zo nodig gebruik van een loophulpmiddel (zie'hulpmiddelen'op deze site en kijk bij 'lopen'). Neem met de fysiotherapeut door welk loophulpmiddel bij u nodig is. Ziefilmpje en onderstaande afbeelding van website 'samenbeterthuis.nl’.
Kom niet vanuit rug lig met de romp omhoog, maardraai bij in en uit bed gaan eerst op de zij
Vermijd in de eerste twee weken na de operatie uiterste standen in de lage rug
Voorkom abrupte bewegingen de eerste 3 weken
Traplopen. (zie ook website 'samen beter thuis': traplopen)
Bij trap op: Zet als eerste uw ‘goede’ been omhoog, stap daarna met uw ‘slechte’ been bij, zorg dat uw rug gestrekt blijft en laat uw benen het werk doen.
Trap af: zet als eerste uw ‘slechte’ been omlaag, stap daarna met uw ‘goede’ been bij, zorg dat uw rug gestrekt blijft en laat uw benen het werk doen..
Ga regelmatig liggen
Doe bij het liggen op bed een paar kussens onder de knieën of bij zijligging een kussen tussen de knieën
Til niet de beide benen tegelijkertijd gestrekt op.
Zoek bij hoesten of niezen steun met de handen om de beweging naar voren te kunnen opvangen
Draag stevige schoenen (geen schoenen met hoge hakken!) of schoenen met demping (hardloopschoenen) om de schok van de stappen op te vangen
Maak eventueel gebruik van een rug brace de eerste twee weken na de operatie (bespreken met fysiotherapeut). Zie 'hulpmiddelen'op deze site, kijk bij 'ondersteuning'
Sokken en schoenen aantrekken door zittend het ene been over het andere te kruisen, zodat de enkel op de knie rust of staand de voet op een stoel plaatsen. Zo nodig sokkenaantrekker of schoenlepel gebruiken.
Aankleden, (Onder)broek aantrekken. De (onder)broek kunt u liggend, zittend of staand aantrekken met een rechte rug, door uw voet naar u toe te trekken. Bij aantrekken (onder)broek staand: zoek steunpunt en begin eerst met het ‘slechte’ been.
In het algemeen geldt: Voorkom gelijktijdig bukken en draaien, houd de rug zoveel mogelijk recht, gebruik waar mogelijk steun met de hand, voorkom lang staan en zitten.
Maak gebruik van een goede stoel: beide voeten op de grond, bovenbenen ondersteunt tot in de knie, armleuningen ivm makkelijk op kunnen staan, onderrug ondersteunt (een tuinstoel die verstelbaar is voldoet meestal goed.
Blijf niet te lang in een houding zitten of staan (meest belastend voor lage rug), maar wissel van houding of loop een stukje.
Massage (van bijvoorbeeld de nek), zie 'oefeningen divers' en kijk bij massage / lage rug. Neem met de fysiotherapeut door welke massage voor u zinvol is en wanneer dat gedaan kan worden
Ontspanningsoefeningen, zie 'oefeningen divers' en kijk bij ontspanning. Neem met de fysiotherapeut door welke ontspanningstechniek bij u past
Koude pakking op pijnpunten. Gebruik hiervoor een cold-pack, een washandje met ijsklontjes of stromend koud water. Bij ijspakking altijd een theedoek of dunne handdoek tussen de huid en het ijs leggen. Doel van koelen: pijndemping. Zie 'hulpmiddelen' op deze site en kijk bij 'spieren'.
Dagelijks lopen is gedurende de eerste weken na de operatie de beste bewegingsactiviteit. Bouw dit rustig op
Lichte huishoudelijke activiteiten 2 weken na de operatie langzaam weer oppakken en daarna rustig uitbouwen op geleide van de pijn
Ongeveer 3 weken na operatie is fietsen op hometrainer, (brom)fietsen, auto rijden weer mogelijk, wel rustig opbouwen
Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is: duurtraining (wandelen, fietsen, zwemmen) en/of intervaltraining (bijvoorbeeld inspanningsblokjes van 5 minuten) en/of krachttraining. De meeste sporten zijn enkele maanden na het ontslag weer toegestaan. Over sporten waarbij de rug veel te lijden heeft zoals: wedstrijdroeien, judo, worstelen, boksen, gewichtheffen, squashen, golfen enz. is nader overleg met de arts nodig. U mag twee weken na de operatie - als de wond goed genezen is zwemmen (niet springen en duiken). Zwemmen op uw rug is over het algemeen minder belastend dan borstzwemmen. Zie ook video's op website 'physiotec', Aquatherapie.
Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn
Punten die van belang zijn
Volg altijd het protocol van de specialist
Houdings- en gewrichtsgevoeloefeningen
Losmaakoefeningen bij pijn of stijfheid
Stabiliteitsoefeningen
Core stability oefeningen: Wel in reëel perspectief zien (niet overdrijven!), zie aanvullende informatie 2.7.2
Zo nodig rek-, kracht- en zenuwglijoefeningen als sprake is van een lange periode van klachten, zie hiervoor oefeningen bij lage rugklachten. Zie ook aanvullende informatie 1.3.5 en 1.3.6
Functionele oefeningen (stofzuigen, tuinieren, fietsen….) zijn belangrijk omdat dit in het dagelijkse leven toegepast kan worden en omdat de te oefenen spier en/of gewricht dan deel uit maakt van een natuurlijke bewegin
Voor een mogelijk basisoefenprogramma bij deze klacht, zie onderstaande oefeningen en zie videowaar meeste van de onderstaande oefeningen op staan.
Houdingsoefeningen
Stand / zit: Lage rug tussen holle rug en bolle rug (= neutrale stand), beide benen belasten en bekken recht, knieën uit over strekking.
Sport/ werk specifiek oefenprogramma maken: opbouwen in snelheid bewegingen en in zwaarte.
Oefenprogramma van fysiotherapeut ondersteunen met enkele keren in de week trainen (bijvoorbeeld in een fitnesscentrum of joggen)
Juiste techniek sport of werk doornemen met de sporttrainer of fysiotherapeut. De techniek moet erop gericht zijn de uiterste grens van de belastbaarheid te vermijden. In sommige gevallen kan dit ten koste gaan van de geleverde prestatie
Sport: Techniek van sport die gedaan wordt. Bijvoorbeeld service bij tennis bij schouderklachten
Werk: Bijvoorbeeld tiltechniek
Mogelijk opbouw
Het ‘droog’ trainen van activiteit: eerst voorzichtig in ‘slow motion’ en later, als het goed gaat, sneller. De uitvoering mag geen pijn doen.
Uiteindelijk meer sportspecifiek (of werkspecifiek) trainen. Men mag daarbij pas voluit gaan als men zonder enig probleem een tijdje rustig de betreffende activiteit/beweging kan doen. Heel geleidelijk de belasting op te voeren
Voor extra oefeningen en algemene informatie bij oefeningen
De fysiotherapeut kan (als zowel de fysiotherapeut en de patiënt er achter staan!) een opname maken van de oefeningen die voor u van belang zijn (met telefoon van fysiotherapeut en mailen of met telefoon/ ipad van patiënt), zodat u thuis dit terug kan zien)
De fysiotherapeut geeft aan welke adviezen en oefening voor u zinvol zijn
Deze studie toont aan dat men één jaar na een heelkundige of conservatieve behandeling voor ischias, met controle-MRI geen onderscheid kan maken tussen patiënten met een gunstige versus een ongunstige klinische evolutie. Een controle-MRI voor persisterende of recidiverende symptomen van ischias na behandeling zal het verdere behandelingsplan dus niet beïnvloeden.
