Banden: Instabiliteit enkel

Onderstaande uitwerking is een aanvulling op de fysiotherapeutische behandeling: de fysiotherapeut (online of in de praktijk) geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen voor u van belang zijn. 

SAM 5557

  • Zie boven afbeelding buitenzijde voet, in geel enkelbanden die o.a. van belang zijn bij de stabiliteit van de enkel

In het kort

  • Bij een instabiel enkelgewricht zijn de banden opgerekt
  • Oorzaak kan een trauma zijn
  • Er is sprake van regelmatige verzwikkingen
  • Oefeningen kunnen helpen meer stevigheid te geven aan de enkel
  • Ook een brace of tape kan ondersteuning geven
  • De fysiotherapeut kan begeleiding geven door uitleg, adviezen en oefeningen
  • Andere benaming: chronisch laterale instabiliteit of CLI
  • Anatomie
    • In het enkelgewricht komen 3 botten (scheenbeen of tibia, kuitbeen of fibula,  sprongbeen of talus) bij elkaar. Om de uiteinden van de botten ligt het gewrichtskraakbeen, rond de botuiteinden zit het kapsel en binnen het kapsel zit gewrichtsvloeistof. Langs het enkelgewricht lopen bloedvaten, lymfevaten, banden en pezen van spieren.
    • Enkelbanden zijn stugge, stevige bandstructuren. Ze verbinden het onderbeen met de voet en verbinden de botjes in de voet.
    • Anatomy Lyon, video's: Enkelgewricht
    • Zie google afbeeldingen: enkelbanden. Neem met de fysiotherapeut door welke afbeeldingen voor u relevant zijn.
  • Bij instabiliteit is er sprake van overbeweeglijkheid in het enkelgewricht. Er kan sprake wezen van 2 typen van instabiliteit (vaak is er sprake van een combinatie)

    1. Actieve instabiliteit (of functionele instabiliteit): Actieve structuren zijn bijvoorbeeld spieren. Je kunt ze aanspannen en ontspannen, hier heb je zelf invloed op.

    2. Passieve instabiliteit (of mechanische instabiliteit): Passieve structuren zijn bijvoorbeeld banden. Je kunt ze niet aanspannen en niet trainen. 

  • Wanneer een enkelgewricht instabiel is betekent dit dat de enkelbanden te lax (ruim) geworden zijn om het gewricht een normale stabiliteit te geven tijdens bepaalde bewegingen en/of dat de spieren rond de enkel niet genoeg stabiliteit geven  
  • Voor uitgebreide en algemene informatie over instabiliteit, zie het onderwerp 'instabiliteit' op deze site

Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is

  • Hypermobiliteit: Aangeboren slappe banden rond enkel (zie 'hypermobiliteit' op deze site)
  • Slecht herstel na enkelverzwikking
  • Regelmatige enkel verzwikkingen (zie 'enkelverzwikking' op deze site)

Neem de oorzaak van uw klachten met de fysiotherapeut door

  • Gevoel alsof enkel verzwikt/ instabiel gevoel in enkel
  • Pijn bij belasten
  • Regelmatig verzwikken
  • Vocht rond enkel na belasten
  • Vergrote beweeglijkheid in enkel gewricht bij testen

Neem de verschijnselen die bij u aanwezig zijn met de fysiotherapeut door

  • Fysiotherapeut 
    • De eigen fysiotherapeut geeft aan welke informatie, adviezen en oefeningen zinvol zijn, zie verder. Meestal zijn 2 - 4 behandelingen voldoende. 
      • Eerste behandeling: Onderzoek, uitleg klachtenbeeld, informatie over behandelplan en eerste adviezen oefeningen. Zie ook aanvullende informatie 2.3
      • Tweede behandeling: Oefeningen en adviezen doornemen (e.v.t een opname hiervan maken die thuis bekeken kan worden)
      • Derde behandeling: Oefeningen doornemen en kijken of ze goed uitgevoerd worden
      • Vierde behandeling: Enige tijd na behandeling 3: evalueren stand van zaken.
      • Zo nodig nog 2 (of meer) behandelingen plannen. E.e.a is afhankelijk van de ernst van de instabiliteit, het oppakken van adviezen /oefeningen en van de eventueel aanwezige 'bewegingsangst'
  • Huisarts
    • Doorverwijzen: fysiotherapeut / orthopeed als ondanks de adviezen en oefeningen de verzwikkingen blijven voorkomen
  • Orthopeed
    • Onderzoek: radiologisch stress onderzoek (zie aanvullende informatie 2.8). 
      • Zie ook startpuntradiologie.nl: enkel
      • Zie radiology assistant: MRI enkel
      • Bij blijvende klachten denken aan 'syndesmosis blessure' (bandjes tussen tibia en fibule thv enkel). Zie aanvullende informatie 2.3.1.1
    • Ondersteunen gewricht: orthese of brace of aanpassing schoen
    • Operatie: verstevigen enkelbanden. Keuze voor operatie is afhankelijk van leeftijd, sportactiviteiten, ernst klachten. Alleen als stabiliteit nodig is voor beroepsuitoefening of sport wordt een operatie overwogen. Bij operatie: volg protocol specialist
      • Mogelijk protocol
        • 6 weken gips (2 weken onbelast gips met krukken, 4 weken belast gips met krukken)
        • De eerste 12 weken na de operatie voorzichtig belasting opbouwen
        • Herstel vaak meer dan 6 maanden
        • In de literatuur wordt bij operaties aan de enkelbanden meestal goede resultaten vermeld
    • Website
  • Podoloog: aanmeten zooltje, advies schoenen. Zie aanvullende informatie 2.1.3
  • Orthopedisch schoenmaker: orthopedische maatschoenen. Zie aanvullende informatie 2.1.3

Neem met de fysiotherapeut door welke hulpverleners een aanvulling kunnen zijn op de behandeling

  • Zie ook adviezen bij het onderwerp 'enkelverzwikking'
  • Doe regelmatig stabiliteitsoefeningen, zie verder bij oefeningen. 
  • Bewegen, werken, sporten

      • Tape of brace gebruiken (voorkeur gaat uit naar een enkelbrace).
      • Op termijn zo mogelijk afbouwen of alleen bij sporten gebruiken bij structurele verzwikkingen: bespreken met uw trainer of fysiotherapeut. Tot een jaar na de verzwikking wordt het dragen van een enkelbrace geadviseerd tijdens het sporten. Zie aanvullende informatie: 2.1.2 en 2.2). Zie ook het onderwerp 'hulpmiddelen' en kijk bij 'lopen' en 'ondersteuning'. 
      • Er zijn verschillende soorten enkelbraces. Welke enkelbrace goed is, is vaak persoons- en sportafhankelijk:

        • Compressie brace. Voetballers en hardlopers gebruiken vaak  een compressie brace: draagcomfort en de brace belemmert niet bij het bewegen. Zie bol.com: braces McDavid en Thuasme

          • Maat brace-maat schoen: XS 38,5 – 40 // S 40 – 42,5 // M 42,5 – 44,5 // L 44,5 – 47,5 //XL 48 plus
        • Veterbrace: Volleyballers: is stijver en geeft hierdoor meer stabiliteit. Een volleyballer heeft de voeten niet nodig om de bal te spelen zoals bij voetbal. Zie bol.com: veterbrace 1 en veterbrace 2

        • Semi-regide brace: een brace met kunststof verstevigingen aan de zijkant(en) 

      • Schoenen. Zie aanvullende informatie 2.1.3
        • Schoenen met een stevige, dichte hiel en een stabiele zool.
        • Hoog schoeisel (tot over de enkel): bijvoorbeeld bergschoenen
        • Aangepaste schoenen: podoloog of orthopedisch schoenmaker
        • Gebruik schoenen die passen bij de sport die u doet
      • Niet met medicatie sporten of zwaar werk doen
      • Als de eigen sport niet meer uitgeoefend kan worden, zoek dan naar alternatieven. Bespreek samen met de fysiotherapeut welke sport/ activiteit voor u geschikt is:
      • Probeer in plaats van te lopen meer te fietsen.
        • Een snorfiets of een fiets met een lage instap is ideaal voor mensen met enkelklachten.
        • Lange afstanden liever met fiets afleggen ipv wandelen

Neem met de fysiotherapeut door welke adviezen voor u zinvol zijn

SAM 3759

  • Punten die van belang zijn 
    • Losmaakoefeningen bij pijn en stijfheid
    • Kracht- en stabiliteitsoefeningen. Over het zinvol zijn van oefeningen op de lange duur zijn de meningen verdeeld: zie aanvullende informatie 2.2 en 2.4 en 2.7

SAM 3942

De fysiotherapeut geeft aan welke oefeningen voor u van belang zijn

  1. Websites
    1. Alles over sporten: enkelblessures
    2. Zie ook op deze site: enkelverzwikking / instabiliteit
  2. Onderbouwing  
      1. Het gebruik van fysische therapie bij de behandeling van functionele instabiliteit van de enkel heeft geen meerwaarde
      2. Het is aangetoond dat het gebruik van tape of een brace de kans op enkelletsel bij hoge risicosporten verkleint. Bij personen met een enkelletsel in de ziektegeschiedenis verkleint het gebruik van tape of een brace de kans op recidiefletsel en de ernst van het letsel.
      3. Het schoeisel aanpassen aan de geldende omstandigheden zoals adl, werk,sportactiviteiten en type ondergrond. Tevens adviseert de werkgroep het schoeisel regelmatig te vernieuwen.
    1. Fysioforum: 
      1. Enkelbrace effectiever dan training bij herhaalde enkelverstuiking (2015)
      2. EXO-L de innovatieve enkelband voor sporters (2015)
    2. Onderzoek / testen
      1. Physiotutors
        1. Syndesmosis Injury - Signs & Symptoms
        2. The Talar Tilt Test | Lateral Ankle Sprain
      2. Chronische enkelinstabiliteit; klinisch aantoonbaar? Orthopedische Manuele therapie Literatuur review Chronische enkelinstabiliteit; klinisch aantoonbaar?
        1. Discussie/Conclusie: Het daadwerkelijk aantoonbaar maken van 'chronische enkelinstabiliteit' is niet mogelijk. Deze diagnose omvat verschillende facetten welke de klachten kunnen veroorzaken. Deze facetten kunnen ingedeeld worden in de categorieën mechanisch en functioneel. Op basis van deze literatuur review zouden de impingement test, mobiliteit onderzoek met behulp van de goniometer, de anterior drawer- en talar tilt test in combinatie met de performance test 'star excursion balance test' en/of de 'side hop' en 'figure-of-eight hop' uitgevoerd moeten worden om de belangrijkste facetten van chronische enkel instabiliteit klinisch vast te stellen.
    3. KNGF richtlijn bij een enkelverzwikking
      1. Het is aangetoond dat oefentherapie na het acute inversietrauma van de enkel niet effectief is op lange termijn, maar op korte termijn is er wel een sneller herstel. (niveau 1)
    4. Google scholar: enkelinstabiliteit
    5. Anatomie
      1. Ortopod.com, filmpje: enkelgewricht
      2. Anatomy Lyon, filmpjes: onderbeen: achterste compatiment / onderbeen: voorste compartiment / voet: fascia en fat pat / voet: voetspieren / kuitspier / enkelgewricht
      3. Startpunt radiologie: enkel
    6. Huisarts en wetenschap, de behandeling van acute enkeldistorsies (2015)
      • Enkeldistorsies komen veel voor. In de huidige NHG-Standaard Enkelbandletsel staan behandelingen voor een acute enkeldistorsie en preventie voor een recidief waarvan het bewijs voor de effectiviteit ontbreekt. Een Nederlands gerandomiseerd onderzoek onder sporters heeft aangetoond dat een niet-gesuperviseerd neuromusculair trainingsprogramma van 8 weken effectief is als preventie van recidief enkeldistorsies. Het trainingsprogramma reduceert de kans op een recidief enkeldistorsie met 35%. In samenwerking met VeiligheidNL is dit neuromusculair trainingsprogramma vormgegeven in een applicatie ( versterk je enkel app). Deze applicatie kan een ideale manier zijn om patiënten met een acute enkeldistorsie te bereiken, met name gezien de hoge incidentie onder jongeren
    7. Oefeningen
      1. Zie website 'fysiotherapie 'Douma': Oefeningen bij een verzwikking van de enkel
      2. Zie website 'sportzorg': Enkeloefeningen
      3. KNLTB: Oefeningen op video
      4. Zie 'fysiohome', afspeellijst met oefeningen op video: Verstuikte enkel

Neem met de fysiotherapeut door welke informatie voor u zinvol is